10 zasad projektowania użyteczności dla lepszych doświadczeń użytkownika

W dzisiejszym świecie technologii, gdzie interfejs użytkownika (UI) jest mostem łączącym ludzi z maszynami, znaczenie projektowania UX (User Experience) nie może być niedocenione. Projektowanie UX to nie tylko o estetyce; to o tworzeniu interakcji między użytkownikiem a produktem, które są intuicyjne, płynne i przede wszystkim użytkowe. Oto 10 zasad, które każdy projektant UX powinien wziąć pod uwagę, tworząc interfejsy.

W tym artykule:

1 Widoczność stanu systemu

2 Zgodność systemu ze światem rzeczywistym

3 Kontrola użytkownika i swoboda

4 Spójność i standardy

5 Zapobieganie błędom

6 Rozpoznawanie zamiast przypominania

7 Elastyczność i efektywność użytkowania

8 Estetyczny i minimalistyczny projekt

9 Pomaganie użytkownikom w rozpoznawaniu, diagnozowaniu i naprawianiu błędów

10 Pomoc i dokumentacja

11 Podsumowanie

Heurystyka użyteczności to zestaw zasad lub wytycznych służących do oceny i projektowania interfejsów użytkownika w sposób maksymalizujący ich przyjazność dla użytkownika, intuicyjność oraz łatwość użycia. Te zasady, oparte na ogólnych zasadach psychologii poznawczej i doświadczeniach z interakcji człowiek-komputer, pomagają projektantom tworzyć produkty, które lepiej odpowiadają na potrzeby i oczekiwania użytkowników. Heurystyki te nie są twardymi regułami, lecz raczej ogólnymi wskazówkami, które można dostosować do konkretnego kontekstu projektowego.

1. Widoczność stanu systemu

Widoczność statusu systemu odnosi się do zasady projektowania interfejsu użytkownika, która podkreśla znaczenie utrzymywania użytkowników w ciągłej informacji o tym, co dzieje się z systemem poprzez odpowiednią informację zwrotną w rozsądnym czasie.

Ta heurystyka jest kluczowa dla tworzenia przejrzystej i przewidywalnej interakcji między użytkownikiem a systemem, pozwalając użytkownikom zrozumieć bieżący stan aplikacji, procesu czy zadania oraz ewentualne zmiany stanu, które następują w odpowiedzi na ich działania.

Przykład: Pasek postępu przy wysyłaniu pliku na JavaScript. Użytkownicy widzą, ile procent pliku pozostało do zakończenia przesyłania, co zmniejsza niepewność i poprawia doświadczenie użytkownika.

2. Zgodność systemu ze światem rzeczywistym

Zgodność systemu ze światem rzeczywistym to zasada projektowania interfejsów użytkownika, która nakazuje, aby systemy komunikowały się z użytkownikami w języku i konwencjach, które są dla nich znane z ich naturalnego środowiska, zamiast wymagać od nich nauki nowego zestawu znaków czy terminologii specyficznej dla danego systemu.

Ta zasada pomaga w tworzeniu intuicyjnych i łatwiejszych do zrozumienia interfejsów, które odzwierciedlają doświadczenia i oczekiwania użytkowników wyniesione ze świata rzeczywistego.

Przykład: Interfejsy powinny używać języka naturalnego, który jest bliski codziennemu sposobowi wyrażania się użytkowników, zamiast technicznego żargonu. Na przykład, przycisk „Dodaj do koszyka” w sklepie internetowym jest od razu zrozumiały, podczas gdy „Inicjuj transakcję” może być mniej intuicyjny.

3. Kontrola użytkownika i swoboda

Kontrola użytkownika i swoboda to zasada projektowania interfejsów użytkownika, która podkreśla znaczenie dawania użytkownikom możliwości kontroli nad oprogramowaniem oraz elastyczności w wykonywaniu zadań.

Ta heurystyka koncentruje się na umożliwieniu użytkownikom swobodnego poruszania się po systemie, łatwego cofania wykonanych działań oraz szybkiego dostępu do pożądanych funkcji bez niepotrzebnych przeszkód. Podkreśla ona potrzebę projektowania systemów, które są wyrozumiałe dla błędów użytkownika i pozwalają na łatwe wyjście z niechcianych stanów bez negatywnych konsekwencji.

Przykład: Funkcja „Cofnij wysłanie” w Gmailu, która pozwala użytkownikom anulować wysłanie wiadomości przez krótki czas po jej wysłaniu. Daje to użytkownikom poczucie kontroli nad swoimi działaniami.

4. Spójność i standardy

Spójność i standardy to kluczowa zasada projektowania interfejsów użytkownika, która podkreśla znaczenie utrzymania jednolitości wizualnej i funkcjonalnej w całym systemie, a także stosowania się do uznanych konwencji i standardów. Celem tej heurystyki jest ułatwienie użytkownikom szybkiego nauczenia się i efektywnego korzystania z systemu poprzez redukcję niepotrzebnych zaskoczeń i niejasności.

Przykład: Aplikacja korzysta z rozpoznawalnych ikon i gestów, które są powszechnie akceptowane w projektowaniu aplikacji mobilnych, takich jak ikona lupy do wyszukiwania, ikona koszyka na zakupy do przeglądania koszyka i gesty przesuwania, aby przeglądać różne kategorie menu. Ułatwia to użytkownikom szybkie orientowanie się w funkcjach aplikacji bez potrzeby uczenia się nowych wzorców interakcji.

Zobacz także: Zasady psychologiczne w projektowaniu interfejsów użytkownika: Jak zrozumienie psychologii wpływa na efektywność projektowania

5. Zapobieganie błędom

Zapobieganie błędom to kluczowa zasada projektowania interfejsu użytkownika, która polega na minimalizacji możliwości popełnienia błędu przez użytkownika poprzez staranne projektowanie systemu. Ta zasada podkreśla znaczenie tworzenia interfejsów w taki sposób, aby unikać potencjalnych pomyłek, zamiast polegać wyłącznie na informowaniu użytkowników o błędach już po ich wystąpieniu.

Dobre praktyki w zakresie zapobiegania błędom zwiększają ogólną użyteczność systemu, redukując frustrację użytkowników i pomagając w utrzymaniu płynności ich pracy.

Przykład: Kiedy próbujesz usunąć zdjęcie w aplikacji Google Photos, pojawia się monit z pytaniem, czy jesteś pewien. To dodatkowe potwierdzenie zapobiega przypadkowemu usunięciu ważnych zdjęć.

6. Rozpoznawanie zamiast przypominania

Rozpoznawanie zamiast przypominania to zasada projektowania interfejsu użytkownika, która zakłada, iż systemy powinny być projektowane w taki sposób, by minimalizować potrzebę zapamiętywania informacji przez użytkowników.

Interfejsy powinny wykorzystywać wizualne wskazówki, które pomagają użytkownikom rozpoznać opcje i funkcje, z których mogą korzystać, zamiast wymagać od nich przypominania sobie tych informacji. Dzięki temu podejściu, użytkownicy mogą skupić się na wykonywaniu zadań, a nie na pamiętaniu szczegółów interakcji z systemem.

Przykład: Boczne menu w Spotify, które wyświetla ikony do najważniejszych działów, takich jak Strona Główna, Przeglądaj czy Biblioteka. Użytkownicy mogą łatwo nawigować po aplikacji bez konieczności przypominania sobie, gdzie znajdują się poszczególne funkcje.

7. Elastyczność i efektywność użytkowania

Elastyczność i efektywność użytkowania to zasada projektowania interfejsu użytkownika, która podkreśla potrzebę dostosowania systemów do różnych grup użytkowników — od początkujących po zaawansowanych.

Chodzi o to, by umożliwić użytkownikom wykonywanie zadań najszybciej i najłatwiej, jak to możliwe, zgodnie z ich indywidualnymi preferencjami i poziomem doświadczenia. Celem jest zapewnienie, że zarówno nowi, jak i doświadczeni użytkownicy mogą efektywnie i produktywnie korzystać z systemu, zwiększając ich satysfakcję i zaangażowanie.

Przykład: Skróty klawiaturowe w programie Adobe Photoshop, które pozwalają zaawansowanym użytkownikom szybciej wykonywać częste operacje, jednocześnie oferując mniej doświadczonym użytkownikom interfejs oparty na ikonach i menu.

8. Estetyczny i minimalistyczny projekt

Estetyczny i minimalistyczny projekt to zasada projektowania interfejsu użytkownika, która kładzie nacisk na prostotę i klarowność w prezentacji elementów interfejsu. Celem tej zasady jest stworzenie czystego, uporządkowanego środowiska, które nie tylko jest przyjemne dla oka, ale także ułatwia użytkownikom skupienie się na najważniejszych zadaniach, redukując tym samym obciążenie poznawcze.

Poprzez eliminację nieistotnych informacji, projektanci mogą lepiej wyróżnić kluczowe funkcje i zawartość, co pomaga użytkownikom w szybszym osiąganiu celów.

Przykład: Strona główna Google, która skupia się na jednej funkcji - wyszukiwaniu. Minimalistyczny design zmniejsza rozpraszanie uwagi i ułatwia skupienie się na zadaniu.

Zobacz także: Psychologia kolorów i ich wpływ na wizualne wskazówki w interfejsach użytkownika

9. Pomaganie użytkownikom w rozpoznawaniu, diagnozowaniu i naprawianiu błędów

Pomaganie użytkownikom w rozpoznawaniu, diagnozowaniu i naprawianiu błędów to zasada projektowania interfejsu użytkownika, która koncentruje się na zapewnieniu wsparcia dla użytkowników, gdy napotykają oni problemy lub błędy podczas korzystania z systemu.

Zasada ta podkreśla znaczenie jasnych, zrozumiałych i konstruktywnych komunikatów o błędach, które nie tylko informują użytkownika o tym, co poszło nie tak, ale również wskazują, jak można rozwiązać zaistniałą sytuację. Celem jest zmniejszenie frustracji użytkowników i ułatwienie im szybkiego powrotu do produktywnej pracy.

Przykład: Wiadomości o błędach w formularzach internetowych, które są wyświetlane obok pola, które wymaga poprawy, często z sugestią, jak naprawić problem (np. "Hasło musi zawierać co najmniej 8 znaków").

10. Pomoc i dokumentacja

Pomoc i dokumentacja to zasada projektowania interfejsu użytkownika, która uznaje, iż nawet najlepiej zaprojektowane systemy mogą wymagać dodatkowego wsparcia dla użytkowników. Ważne jest, aby zapewnić łatwo dostępną, zrozumiałą i przydatną pomoc oraz dokumentację, która ułatwi użytkownikom naukę obsługi systemu i rozwiązywanie napotkanych problemów. Dokumentacja ta powinna być skoncentrowana na użytkowniku, dostosowana do jego potrzeb i poziomu wiedzy, oraz łatwo przeszukiwana, aby szybko można było znaleźć potrzebne informacje.

Przykład: Centrum Pomocy w aplikacjach Slack, które oferuje przeszukiwalną bazę wiedzy, artykuły i instrukcje krok po kroku, pomagając użytkownikom szybko znajdować rozwiązania ich problemów.

Podsumowanie

Projektowanie interfejsów użytkownika, które są intuicyjne, efektywne i przyjazne dla użytkownika, wymaga zastosowania kluczowych zasad użyteczności. Heurystyki Jakoba Nielsena oferują kompleksowy zestaw wytycznych, które pomagają w osiągnięciu tych celów. Począwszy od zapewnienia widoczności statusu systemu, przez promowanie zgodności systemu ze światem rzeczywistym, aż po umożliwienie użytkownikom kontroli nad swoimi działaniami, te zasady składają się na solidne fundamenty projektowania.

Dodatkowo, podkreślanie spójności i standardów, zapobieganie błędom, oraz zachęcanie do rozpoznawania zamiast przypominania, zwiększają intuicyjność i łatwość użycia interfejsów. Elastyczność i efektywność użytkowania, estetyczny i minimalistyczny projekt, oraz wsparcie w rozpoznawaniu, diagnozowaniu i naprawianiu błędów, są niezbędne dla dostosowania produktu do potrzeb wszystkich użytkowników.

Ostatnia zasada, zapewnienie pomocy i dokumentacji, gwarantuje, że użytkownicy otrzymają niezbędne wsparcie w każdej sytuacji. Wdrożenie tych dziesięciu heurystyk w procesie projektowania nie tylko poprawia doświadczenie użytkownika, ale także przyczynia się do sukcesu produktu na rynku.